Obezitede Damgalama ve Ayrımcılık Projesi (2021-Halen)

2021 yılında Novo Nordisk ve Türkiye Obezite Araştırma Derneği’nin öncülüğünde başlattığımız proje ilk yıl Obezitedeki damgala ve ayrımcılık konusunda medyanın rolü üzerine odaklanıyor.

“Obezitede Medyanın Rolü Ne?”

Projenin Çıkış Noktası

TOAD tarafından gerçekleştirilen ‘Rolüm Ağır, Peki Senin Rolün Ne?’ projesi, ‘Rolüm Ağır – Obezitede Ayrımcılık ve Damgalama’ kitabından yola çıkarak geliştirildi.

Türkiye’de bu alanda ilk kez yapılan bir araştırmayı içeren proje obeziteli bireylerin eğitimde, sosyal hayatta, iş hayatında, medya ve sağlık alanlarında karşılaştıkları damgalama ve ayrımcılık konularına dikkat çekiyor. Damgalama ve ayrımcılık, obeziteli bireylerin sosyal hayatlarını kısıtlamakla kalmıyor, obezite tedavisinin önünde engellere de sebep oluyor. “Rolüm Ağır, Peki Senin Rolün Ne?” projesi, obezite konusunda toplumdaki herkese önemli roller düştüğü mesajını veriyor.

Lansmandan kareler

Medyanın Rolü Ne?

Kitaptan baz alarak çıktığımız kampanyada ilk yıl obezitede medyanın dilini, kullandığı görselleri ve kaynakları değiştirmeye odaklandık. TOAD uzmanları ve Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi akademisyenleri ile gerçekleştirdiğimiz basın lansmanı ile projemize başlangıcı verdik.

Obezite hastalığı hakkında önemli bilgilere, gazetecilere örnek olacak görsellere ve kaynaklara kolayca ulaşabilecekleri rolumagir.com farkındalık web sitesini hazırladık.

Bir yandan basın mensuplarına dijital platformlarda obezite konusunda anket düzenlerken bir yandan da onlar için medya kılavuzu düzenledik.

Basında yer alan haberlerin içerik ve görsel bakımdan obezite konusunda damgalama ve ayrımcılığa yol açıp açmadığını kontrol etmek amacıyla haber içerik taramasına başladık.

Projemiz haber atölyeleri düzenleyerek obezite konusunda medya mensuplarını bilgilendirme seminerleri ile devam ediyor.

Medyayı Değiştirdik!

Yaptığımız araştırma sonucuna göre haberlerde yer alan ana görsellerde obeziteli olmayan bireylere ilk dört ayda (%16,9) daha az yer verilirken, son dört ayda (%24,1) obeziteli olmayan kişilerin görsellerine daha fazla yer verildi.

Stereotipleşmiş görseller (tartı-mezura-buzdolabı vb.) ilk dört ayda (%11,6) daha fazla yer alırken; son dört ayda (%6,4) stereotipleşmiş görseller daha az yer bulmuştur. Haberlerde obeziteli olmayan kişilerin görüntülerine yer verilmesi ve stereotipleşmiş görsel kullanımının azalmaya başlaması olumlu ve dikkat çekici bir gelişme.

Araştırma raporuna göre, haber görsellerinde obeziteyle ilişkilendirilen tartı, mezura, buzdolabı, fast-food vb. sembollerin kullanılması toplumun obezite hakkındaki düşüncelerini olumsuz olarak etkiliyor. Mezura içine sıkışmış, tartı ya da baskül üstündeki bedenler, inşa edilmiş ideal kilo algısını pekiştiriyor.

Obeziteli bireyler, iradesi olmayan kişiler olarak sunuluyor

İncelenen haber görsellerinde elinde hazır, sağlıksız gıdalar tutan ve sağlıklı yiyeceklere mesafeli duran obeziteli bireyler, iradesi olmayan kişiler olarak sunulmaktadır. Obeziteli bireylere kendilerini veya yediklerini kontrol etmeleri gerekliliği sıklıkla tekrarlanmakta ve bu tekrarların hastalara motivasyon sağlayacağı düşünülmektedir. Ancak tekrarlayan “kontrol” vurgusu kişilerin baskılanmasına neden olur, kendilerini kontrol edemedikleri için bu hastalıkla baş etmek zorunda kaldıkları duygusu yaratır. Oysaki obezite bir irade sorunu olmadığı gibi sadece kişinin kendisinin sorumlu tutulacağı bir hastalık da değildir.

Obezite nedenlerinde sıralama değişti

Çok etmenli bir hastalık olan obezitenin nedenleri arasında ilk dört ayda; aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları (%20,4), yetersiz fiziksel aktivite (%17,6), teknoloji ve modern yaşam koşulları (%7,2) olarak yer alırken, ikinci dört ayda; aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları (%20,1), yetersiz fiziksel aktivite (%14,3) ile hormonal ve metabolik etmenler (%4,3) yer almıştır.

Teknoloji ve modern yaşam koşullarının obeziteye neden olduğunu ele alan haberler genellikle çocukluk çağı obezitesinin ele alındığı haberlerden oluşmaktadır. Yılın ikinci dört ayındaki haberlerde obezitenin tıbbi nedenleri arasında kabul edilen hormonal ve metabolik etmenlerin ilk üç neden arasında yer alması olumlu bir gelişmedir. Bunun yanı sıra ayrımcılığa ve damgalamaya sebep olan yetersiz fiziksel aktivite, ikinci dört ayda da ilk üç neden arasında yer almakla birlikte, burada azalma olduğu görülmektedir. Obezitenin nedenlerinin haberlerde yer alma sıklığının artması toplumun hastalığı ve çözüm yollarını daha iyi anlamasını beraberinde getirecektir.

Haber manşetleri daha açıklayıcı

Obezite haberlerinde dil kullanımının da incelendiği raporda haber manşetleri hakkında veriler paylaşıldı. İlk dört ayda haber manşetlerinin %68,8’inin bilgilendirici ve açıklayıcı nitelikte olduğu, ikinci dört ayda ise bu oranın %87,3’e ulaştığı belirtilmiştir. Haberlerde tedirgin edici ya da endişe verici manşetler ilk dört ayda %22,1 iken ikinci dört ayda %9,2 oranında; dramatize edici manşetler ise ilk dört ayda %2,6 iken ikinci dört ayda %1,2 oranında yer almıştır. Haber manşetlerinin bilgilendirici içeriği ilk dört aya göre son dört ayda artış göstermiştir.

Haber metinlerinde kullanılan ifadeler ve olayların anlatım biçimleri bakımından ilk dört ayda yayınlanan haberlerin %83,3’ünün, ikinci dört ayda yayınlanan haberlerin de %91,5’inin bilgilendirici ve açıklayıcı olduğu belirtilmiştir. İlk dört ayda haberlerin %10,9’unun, ikinci dört ayda ise %6,6’sının tedirgin edici ya da endişe verici nitelikte olduğu belirtilmiştir. Dramatize edici nitelikteki haberler ise ilk dört ayda %4,4 iken son dört aylık kısımda %1,4’e düşmüştür.

Araştırmanın sonuçlarını inceleyebilirsiniz!

2021-2022

-PR
-Medya bilgilendirme atölyeleri
-Medya Kılavuzu
-Medya görsel desteği
-Medya araştırması

Projenin kazandığı ödüller

-Felis (2)
-Prida (3)